قدس آنلاین:  بحران کرونا نه تنها بر ابعاد اجتماعی و اقتصادی کشورها تأثیر گذاشته، بلکه این بحران موجبات رایزنی و گشایش در ارتباطات میان ایران و دولت‌های عربی را با هدف بهره‌مندی از تجربیات یکدیگر برای گذر از بحران کرونا در کوتاه مدت و تسری سیاست تعامل بیشتر در بلند مدت را فراهم کرده است. در همین راستا، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان روز یکشنبه با شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر خارجه امارات درباره آخرین تحولات منطقه‌ای، مبارزه با شیوع کرونا و سایر مسائل مورد علاقه رایزنی و تبادل نظر کردند.

به نظر می‌رسد شیوع ویروس کرونا یخ ارتباطات بین ایران و برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را آب کرده و با شیوع کرونا در کشورمان، دولت‌هایی همچون امارات و قطر که پیش از این راهبرد ارتباط نزدیک با آمریکا و تقابل با ایران را داشتند، کمک‌های پزشکی و دارویی به ایران ارسال کردند.

البته در این بین تحرکات و تغییراتی نیز در رفتار قطر در قبال ایران مشاهده می‌شود که گفت‌وگوی روز شنبه دو طرف نیز مؤید این موضوع است. روحانی و امیر قطر در این گفت‌وگو، روابط و همکاری‌های تهران- دوحه را مثبت و روبه توسعه ارزیابی و بر ضرورت تقویت و تحکیم همه جانبه مناسبات دو کشور تأکید کردند.

دولت‌های خلیج‌فارس آماده مذاکره با همسایه ایرانی

جمهوری اسلامی ایران با ارائه پیشنهادهایی همچون طرح صلح هرمز، نشان داد که درپی دستیابی به همگرایی و مراودات همه جانبه با دولت‌های منطقه در راستای دستیابی به صلح و ثبات منطقه‌ای بدون دخالت کشورهایی همچون آمریکاست و در سوی مقابل، رفتار دولت‌های عربی در دوران بحران کرونا نیز بیانگر چنین تمایلی است و مسیر تازه‌ای را برای گسترش روابط در سایر حوزه‌ها فراهم می‌کند. چنان‌که عدنان هاشم، رئیس مرکز پژوهش‌های سیاسی «ساس» نیز در تحلیلی در یک رسانه قطری اظهار داشته است: «احتمالاً دولت‌های خلیج فارس نیز آماده مذاکره با همسایه ایرانی خود هستند، اما همه چیز به عربستان باز می‌گردد؛ چرا که باقی دولت‌های عربی در حال حاضر نیز ارتباطاتی با ایران دارند».

گرچه در مقابل این اظهارنظر، «یوسف العتیبه»، سفیر امارات متحده عربی در آمریکا در مصاحبه‌ای با رسانه آمریکایی سعی کرده موضعی دوپهلو اتخاذ کند و بگوید: هنوز برای اظهارنظر درباره اینکه آیا شیوع «کووید-۱۹»می‌تواند به کشور برای حل اختلاف با ایران کمک کند، زود است.

چرخش رفتار در راستای آینده نگری و باز گذاشتن مسیر برگشت

البته در این بین، بی شک دولت آمریکا نیز بیکار نخواهد نشست و از آنجایی که منافع و توجیه حضور خود در منطقه را در سایه اختلاف افکنی و تشدید تنش بین کشورهای منطقه‌ای می‌بیند؛ بنابراین در مسیر گشایش هرچه بیشتر روابط ایران با دولت‌های منطقه سنگ‌اندازی خواهد کرد. این موضوع در حالی است که در ماجرای حمله به تأسیسات نفتی عربستان شاهد بودیم آن انتظاری که عربستان و دیگر دولت‌های منطقه از دولت آمریکا برای موضع‌گیری و همراهی آن در قبال مقصر جلوه نشان دادن ایران در این حادثه داشتند، در عمل برآورده نشد و آمریکا اثبات کرد که در مسیر دستیابی به اهداف و سیاست‌های خود حتی به همپیمانان منطقه‌ای نیز پشت پا می‌زند و شاید چرخش در رفتار امارات نیز توجه به همین نکته باشد که این دولت را به آینده نگری بیشتر و باز گذاشتن مسیر برگشت به سمت ارتباط با ایران ترغیب کند. البته از آنجایی که امارات به‌طور سنتی همواره دنباله رو سیاست‌های عربستان بوده، باید منتظر ماند و دید که آیا باز هم در مسیر کاهش تنش با ایران گام برخواهد داشت یا اینکه همچنان پیرو سیاست‌های خصمانه عربستان علیه ایران خواهند ماند.

تلاش قیمت نفت؛ عاملی برای کم کردن هزینه تنش‌ها

در همین رابطه، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه و تحلیلگر مسائل منطقه بر این باور است که رونق بازار امارات تاحدود زیادی به تجارت با ایران بستگی دارد و این کشور با وجود تمام سیاست‌ها و ادعاهای ارضی که نسبت به ایران دارد، هیچ وقت خواهان این نبوده که روابط خود با ایران را حداقل در جنبه‌های تجاری و رفت و آمد مسافران و گردشگران بین دو کشور کاهش داده یا به‌طور کامل از آن دست بکشد.

قاسم محبعلی در گفت‌وگو با قدس اظهار داشت: طبیعی است تحولاتی که در عرصه یمن و همچنین شیوع بحران کرونا رخ داده، این فرصت را به وجود آورده که طرفین به سمت کاهش تنش‌ها در منطقه بروند و توجهشان را بیشتر به مبارزه با کرونا معطوف کنند که امارات هم از این موضوع مستثنا نیست. عربستان در عرصه تحولات یمن سعی دارد با اعلام آتش بس مقداری از درگیری‌ها بکاهد و تلاش سایر دولت‌های عربی نیز در راستای مبارزه با کروناست. موضوع دیگر اینکه، کاهش قیمت نفت نیز دولت‌ها را متوجه این موضوع کرده که باید هزینه‌هایی را به خصوص در جنبه‌های امنیتی و نظامی کاهش بدهند تا بتوانند خودشان را از فروپاشی اقتصادی نجات دهند، بنابراین کشورهای منطقه از جمله ایران خواهان استفاده از این فرصت برای کاهش اختلاف‌ها هستند.

دولت‌های عربی پی برده‌اند که قربانی معادلات آمریکا نشوند

وی ادامه داد: مسائل و اختلاف‌هایی که بین ایران و دولت‌های عربی خلیج‌فارس وجود دارد، هم به روابط دوجانبه میان ما با این کشورها بر می‌گردد و هم تحت تأثیر مناسبات ایران و آمریکاست. تمامی دولت‌ها در پهنه محدود و معین شده و متناسب با امکانات و توانایی‌های اقتصادی، نظامی و امنیتی که دارند، در عرصه بین‌المللی نقش آفرینی می‌کنند، به همین دلیل طبیعی است که قدرت بازیگری امارات با عربستان تفاوت دارد و اگر مناسبات ایران با عربستان بهبود یابد، قطعاً در بهبود روابط ایران با کشورهایی همانند امارات، قطر، کویت و بحرین اثرگذار است. از آن طرف هم اگر مناسبات ایران و آمریکا به سمت تنش زدایی برود، باز هم در بهبود شرایط مراودات ایران با دولت‌های عربی تأثیر مثبت می‌گذارد.

تحلیلگر مسائل منطقه افزود: امارات با توجه به شرایط کنونی احساس می‌کند باید سیاست بهبود روابط و یا حداقل کاهش تشنج با ایران را در راستای منافع خود دنبال کند. البته ایران همواره از کاهش تنش با دولت‌های عربی استقبال کرده و بحران کرونا زمینه ای فراهم می‌کند تاحدودی وضعیت از حالت بحرانی سابق خارج شود.

قاسم محبعلی گفت: همه دولت‌های منطقه به خوبی متوجه هستند که اقدام‌های آمریکا به‌خاطر علاقه یا حمایت صرف از آن‌ها نیست، بلکه آمریکا به‌دنبال اجرای اهداف خود در منطقه است؛ بنابراین این کشورها به خوبی می‌دانند که به هر حال برای آمریکا برقراری مناسبات و رابطه با ایران اهمیتش کمتر از مناسبات با این کشورها نیست. در واقع آمریکا درصدد است شرایط متعادل و بالانسی را با توجه به اوضاع و احوال خودش در منطقه به وجود بیاورد، به همین خاطر دولت هایی همچون امارات، قطر و حتی عربستان هم نسبت به این موضوع آگاهند که باید حواسشان جمع باشد تا قربانی معادلات و درگیری آمریکا نسبت به مسئله ایران نشوند.

انتهای پیام/